Όταν η συντηρητικότερη τάξη αποφασίζει να απεργήσει, σίγουρα κάτι δεν πάει καλά. Στις 10 Μαρτίου 1927 οι επαγγελματοβιοτέχνες κήρυξαν απεργία ως αντίδραση στην καταστρεπτική απόφαση της οικουμενικής κυβέρνησης Αλεξάνδρου Ζαΐμη να επιτρέψει στους ιδιοκτήτες να 16πλασιάσουν το ενοίκιο των καταστημάτων τους. Οι περισσότερες επιχειρήσεις κατέβασαν ρολά, με σκόπιμη εξαίρεση τα αρτοποιεία, τους πλανόδιους μικροπωλητές και τα οινομαγειρεία των απομακρυσμένων συνοικιών.
Η κυβέρνηση έλαβε όλα τα απαραίτητα μέτρα για την αντιμετώπιση της απεργίας. Έγινε επίταξη εστιατορίων, ιχθυοπωλείων και καφενείων στους κεντρικούς δρόμους της Αθήνας, ενώ είκοσι μάγειροι από τον ναύσταθμο της Σαλαμίνας ανέλαβαν τη λειτουργία των επιχειρήσεων. Μεγάλος αριθμός χωροφυλάκων και στρατιωτών περιπολούσαν στην πόλη για να κρατήσουν ανοιχτά τα επιταγμένα καταστήματα.
Νωρίς το απόγευμα, ομάδα απεργών φάνηκε να ανηφορίζει την οδό Πανεπιστημίου, πίσω από τη σημαία των γαλακτοπωλών. Στο ύψος του Αρσακείου οι επικεφαλής των απεργών προσπάθησαν να έρθουν σε συνεννόηση με τις δυνάμεις της χωροφυλακής όταν ξαφνικά άνοιξαν πυρ οι παρατεταγμένοι στρατιώτες, με αποτέλεσμα το θάνατο τριών απεργών και τον τραυματισμό άλλων δώδεκα. Και ενώ η πρωτεύουσα παραδινόταν στο χάος, ο Βασίλης Λάσκος έκανε απόπειρα πραξικοπήματος.
Κίνημα εξερράγη
Η Διοίκησις Ραδιοφωνίας Υπουργείου Ναυτικών είχε ξεκινήσει τις ραδιοφωνικές εκπομπές στην Ελλάδα το 1923 από τις εγκαταστάσεις του Βοτανικού. Εκεί εκπαιδεύονταν οι αξιωματικοί του Πολεμικού Ναυτικού στη χρήση του ασύρματου τηλέγραφου. Την άνοιξη του 1927 παρακολουθούσαν την εκπαίδευση επτά υποπλοίαρχοι, ανάμεσά τους και ο 27χρονος Βασίλειος Λάσκος, γνωστός στους ναυτικούς κύκλους για το θάρρος και την ανεξαρτησία του αλλά και ως υπασπιστής και ανιψιός του πρώην δικτάτορα, Θεόδωρου Πάγκαλου.
Την ημέρα της απεργίας των επαγγελματοβιοτεχνών, οι σπουδαστές παρουσιάστηκαν στον σταθμό του ασυρμάτου και η διδασκαλία ξεκίνησε κανονικά. Κάθε μαθητευόμενος δοκίμαζε να στείλει κείμενο δικής του έμπνευσης από πομπό που είχε αποσυνδεθεί από την κεραία. Όταν ήρθε η σειρά του, ο Λάσκος έκατσε στο μηχάνημα και εξέπεμψε το ακόλουθο ανυπόγραφο μήνυμα με κώδικα Μορς:
«Αστεροσκοπείον – Κίνημα εξερράγη. Ειδοποιήσατε αρχάς. Ακρωτήριον. Κρατήσατε.»
Μη χαλασμένο τηλέφωνο
Το μάθημα ολοκληρώθηκε χωρίς κανένα απρόοπτο και οι υποπλοίαρχοι αναχώρησαν για τις οικίες τους, χωρίς να υποψιάζονται τη σύγχυση που είχαν προκαλέσει στην άλλη άκρη της Ελλάδας. Το ανυπόγραφο ραδιογράφημα του Λάσκου ελήφθη από τον στρατιωτικό ασύρματο της Θεσσαλονίκης και διαβιβάστηκε στον επιτελάρχη του Σώματος Στρατού Θεσσαλονίκης, ο οποίος ενημέρωσε άμεσα τον Γενικό Διοικητή Μακεδονίας και τον υπουργό Γεωργίας Παπαναστασίου. Ο τελευταίος έστειλε έκπληκτος τηλεγράφημα στην κυβέρνηση, ζητώντας πληροφορίες για όσα προφανώς διαδραματίζονταν στη χώρα εν αγνοία του, για να λάβει καθησυχαστική απάντηση τόσο για το δήθεν κίνημα όσο και για την απεργία των επαγγελματοβιοτεχνών.
Η μυστηριώδης λέξη
Οι Αρχές παραξενεύτηκαν από την πρώτη λέξη του ραδιογραφήματος («Αστεροσκοπείο»), δεδομένου ότι ο σταθμός του Θησείου υποτίθεται ότι είχε διαλυθεί πριν από έναν μήνα. Όταν επιβεβαιώθηκε πως ο ασύρματος εκείνος όντως δεν λειτουργούσε, έστρεψαν την προσοχή τους στον Βοτανικό, όπου τρεις μαθητευόμενοι τηλεγραφητές επιβεβαίωσαν την αποστολή του μηνύματος από τον Λάσκο στα πλαίσια της εκπαίδευσης. Αμέσως δόθηκε διαταγή για τη σύλληψή του, έτυχε όμως εκείνη τη μέρα ο Λάσκος να βρίσκεται στο σπίτι του στην Ελευσίνα. Μόλις, όμως, ενημερώθηκε πως τον αναζητούσαν, παρουσιάστηκε στο Υπουργείο Ναυτικών και ζήτησε να διενεργηθεί ανάκριση.
Τα εύκολα γράμματα
Ο Λάσκος ισχυρίστηκε ότι δεν πίστευε πως θα αποσταλεί το ραδιογράφημα, διότι οι κεραίες του σταθμού έπρεπε να έχουν αποσυνδεθεί. Σε ερώτηση γιατί διάλεξε τις συγκεκριμένες λέξεις, δήλωσε πως αποτελούνται από γράμματα που βρίσκονται «εγγύς το εν του άλλου εις την αλφάβητον του ασυρμάτου» και συνεπώς είναι εύκολο να σταλούν. Όσο για την αναχώρησή του από την Αθήνα, υποστήριξε ότι μετέβη στην Ελευσίνα για άσχετη δικαστική υπόθεση. Προς επιβεβαίωση των ισχυρισμών του, επικαλέστηκε τις μαρτυρίες των άλλων εκπαιδευομένων, στους οποίους είχε δηλώσει πως, αφού το μήνυμα όντως είχε σταλεί, πιθανώς να υπήρχαν αρνητικές συνέπειες για τον ίδιον.
Το πραγματικό νόημα του μηνύματος
Δυστυχώς η κυβέρνηση δεν φάνηκε να πείθεται. Σύμφωνα με τις Αρχές, ο Λάσκος ήταν μέλος ομάδας με στόχο την ανατροπή της νόμιμης κυβέρνησης και την αποκατάσταση του Πάγκαλου. Το ραδιογράφημα στάλθηκε για να ειδοποιηθούν οι παγκαλικοί σε όλη την Ελλάδα για την επικείμενη έκρηξη του κινήματος και η αναφορά στο «Αστεροσκοπείο» ως τόπο αποστολής είχε στόχο να αποπλανήσει τις Αρχές. Η λέξη «κρατήσατε» καλούσε τους οπαδούς του κινήματος στη Μακεδονία να συλλάβουν τον υπουργό Παπαναστασίου, ενώ η λέξη «ακρωτήριον» ήταν συνθηματική και αναφερόταν στην απελευθέρωση του Πάγκαλου από τις φυλακές του Ιτζεδίν στην Κρήτη. Γινόταν επίσης φανερός και ο λόγος της αιματοχυσίας στην οδό Πανεπιστημίου λίγο μετά την αποστολή του ραδιογραφήματος: ο αξιωματικός που έδωσε την διαταγή ήταν παγκαλικός.
Ο Υπουργός Ναυτικών διέταξε την προφυλάκιση του Λάσκου και ξεκίνησε έρευνα για άλλους συνωμότες ανάμεσα στους αξιωματικούς του Πολεμικού Ναυτικού. Στις 18 του μηνός, ο ανακριτής ολοκλήρωσε την εξέταση των μαρτύρων στον σταθμό του Βοτανικού και υπέβαλε πόρισμα στον υπουργό. Ο Λάσκος δεν θεωρήθηκε «ποινικώς διώξιμος» αλλά επιβλήθηκε πειθαρχική τιμωρία γιατί οι πράξεις του δεν συμφωνούσαν με την αξιοπρέπεια του αξιωματικού.
