Το Pros-Eleusis (Personalized RouteS in Eleusis) είναι μία καινοτόμος προσέγγιση στον εμπλουτισμό της τουριστικής εμπειρίας. Αποτελείται από δύο σκέλη: το οικομουσείο και τη δημιουργία ενός τεχνολογικού εργαλείου, το οποίο θα προσφέρει εξατομικευμένες περιηγήσεις στον τόπο φιλοξενίας. Η ανάδειξη της Ελευσίνας ως «Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης» για το 2021 προσφέρει την κατάλληλη ευκαιρία για την πιλοτική εφαρμογή του Pros-Eleusis στις πραγματικές συνθήκες μιας τοποθεσίας με συγκεκριμένες προκλήσεις αλλά και πολλές εγγενείς δυνατότητες τουριστικής ανάπτυξης.
Το οικομουσείο της Ελευσίνας
Η έννοια του οικομουσείου γεννήθηκε το 1971 στη Γαλλία. Ο Γάλλος μουσειολόγος Georges Henri Rivière το περιέγραψε ως έναν «καθρέφτη», στον οποίο οι τοπικοί πληθυσμοί μπορούν να ανακαλύψουν την εικόνα τους και να κατανοήσουν τον τόπο τους και τις γενιές που προηγήθηκαν. Ο συγκεκριμένος καθρέφτης επιτρέπει επίσης στους επισκέπτες να γνωρίσουν την κοινότητα και τη συνεισφορά της στο πολιτιστικό απόθεμα της ανθρωπότητας. Ο Rivière εκφράζει, επίσης, την άποψη πως ένα οικομουσείο είναι παράλληλα και σχολείο, διότι καλεί τα μέλη της κοινότητας να μελετήσουν και να προστατεύσουν τα ίχνη του παρελθόντος και τις δομές του παρόντος, προκειμένου να αδράξουν τον έλεγχο του μέλλοντός τους.
Η Ελευσίνα είναι πόλη με μακραίωνη ιστορία, οι απαρχές της οποίας ουσιαστικά χάνονται στο απώτατο μυθολογικό παρελθόν. Η σύνδεση με τους μύθους της Δήμητρας, της Περσεφόνης και της εισαγωγής της καλλιέργειας των δημητριακών, υποδηλώνει τη σημασία του φυσικού τοπίου για την κατανόηση του συγκεκριμένου τόπου. Η ραγδαία βιομηχανική ανάπτυξη του 19ου και του 20ου αιώνα μεταμόρφωσε τον αστικό και περιβαλλοντικό χαρακτήρα της πόλης και του ευρύτερου γεωγραφικού χώρου. Οι οικονομικές ευκαιρίες που γέννησε η εκβιομηχάνιση προσέλκυσαν μεταναστευτικά ρεύματα από τον ελλαδικό χώρο, ενώ η μικρασιατική καταστροφή ανάγκασε πολλούς πρόσφυγες να αναζητήσουν καταφύγιο στην Ελευσίνα. Οι καινούργιοι κάτοικοι συνέβαλαν με τις προσωπικές τους εμπειρίες και παραδόσεις στη διαμόρφωση ενός νέου πολιτιστικού τοπίου, το οποίο επιβιώνει μέχρι σήμερα παρά τις επώδυνες συνέπειες της αποβιομηχάνισης και της οικονομικής κρίσης.
Το Pros-Eleusis και η πόλη
Η ανακήρυξη της Ελευσίνας ως «Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης» δημιουργεί μία νέα δυναμική για την αναδιαμόρφωση του προφίλ της πόλης. Μέχρι το 2021 αναμένεται σημαντική αύξηση του αριθμού των επισκεπτών, η οποία μας επιτρέπει να εγκαινιάσουμε την προσπάθεια ανάδειξης και διαφοροποίησης του πολιτιστικού/τουριστικού προϊόντος της Ελευσίνας. Κεντρικός πυλώνας του Pros-Eleusis είναι η ανάπτυξη του τουρισμού εμπειρίας μέσα από τη δημιουργία ενός οικομουσείου. Η χρήση τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνίας θα αυξήσει την ανταγωνιστικότητα και την ποιότητα των υπηρεσιών που προσφέρουν οι επιχειρήσεις πολιτισμού και τουρισμού. Τέλος, η μεταφορά τεχνογνωσίας από ερευνητικούς φορείς θα επιτρέψει στις επιχειρήσεις να αναδείξουν το πολιτιστικό απόθεμα του τόπου και να εμπλουτίσουν την εμπειρία των επισκεπτών.
Το Pros-Eleusis είναι ικανό να καταστήσει την Ελευσίνα τουριστικό προορισμό, ώστε να αναπτυχθεί πέρα από τον αξιόλογο (αλλά σε γενικές γραμμές άγνωστο στο ευρύ κοινό) αρχαιολογικό χώρο του Ιερού και να αγκαλιάσει τον αστικό ιστό, τη βιομηχανική ζώνη και την ύπαιθρο. Όλη η περιοχή εντάσσεται σε ένα οικομουσείο και προβάλλει τον πολιτιστικό της πλούτο με εξατομικευμένες περιηγήσεις μέσω της χρήσης κινητών συσκευών. Η τοπική κοινότητα παύει να είναι παθητικός δέκτης εξελίξεων πέρα από τον έλεγχό της και γίνεται βασικός παράγοντας στην ευημερία της πόλης και των κατοίκων της.
Φορείς υλοποίησης
Κεντρικός φορέας υλοποίησης του Pros-Eleusis είναι το Ερευνητικό Κέντρο Καινοτομίας στις Τεχνολογίες της Πληροφορίας, των Επικοινωνιών και της Γνώσης «Αθηνά», που ιδρύθηκε το 2003 με σκοπό τη συγκέντρωση και ανάπτυξη ερευνητικών και αναπτυξιακών δράσεων στους τομείς της Πληροφορικής και των Επικοινωνιών προς όφελος της βιομηχανικής ανάπτυξης και του χώρου των Υπηρεσιών.
Η Communications & Information Technologies Experts Α.Ε. (CITE) ιδρύθηκε το 2007 και δραστηριοποιείται στο χώρο των υπηρεσιών πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών με σκοπό την παροχή καινοτόμων και οικονομικών υπηρεσιών για επιχειρήσεις και οργανισμούς, καθώς και την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών για τη σχεδίαση συστημάτων πληροφορικής και τη διαχείριση δεδομένων.
Η Mentor δραστηριοποιείται στην πολιτιστική διαχείριση (Mentor in Culture) και τον ακαδημαϊκό τουρισμό/study abroad (Mentor in Greece). Η αποστολή της εταιρείας είναι διττή. Από τη μία, η αξιοποίηση του υλικού και άυλου πολιτιστικού αποθέματος και κληρονομιάς της Ελλάδας. Από την άλλη, η έρευνα και ανάδειξη του αρχαίου και σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού και φιλοσοφίας στο εξωτερικό, μέσω του σχεδιασμού και παροχής βιωματικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε φοιτητές από όλο τον κόσμο, με δυνατότητα απόκτησης ακαδημαϊκών μονάδων (credits).
Με το τέλος του προγράμματος, σε περίπου δύο χρόνια, η Ελευσίνα θα διαθέτει ένα οικομουσείο και μία ψηφιακή εφαρμογή, που θα αναζωογονήσουν την τοπική κοινωνία και οικονομία. Νέες τεχνολογίες και ψηφιακά μέσα θα δημιουργήσουν καινοτόμα προϊόντα με τα οποία οι επισκέπτες θα γνωρίσουν την πολιτιστική κληρονομιά και τον φυσικό πλούτο της Περιφερειακής Ενότητας Δυτικής Αττικής. Τα πλεονεκτήματα του Pros-Eleusis, όμως, αναμένεται να γίνουν αντιληπτά και σε ένα ευρύτερο, εθνικό επίπεδο, καθώς η τεχνογνωσία, οι ψηφιακές εφαρμογές και οι καλές πρακτικές για τη δημιουργία του οικομουσείου θα είναι πλέον διαθέσιμες για μελλοντική χρήση από φορείς ή κοινότητες που επιθυμούν να προβάλλουν και να αξιοποιήσουν το πολιτιστικό απόθεμα του τόπου τους.
