Άγιος Νικόλαος © MENTOR, Pros-Eleusis

Στου λόφου τις ανηφοριές

Το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, μέσα στον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας, μοιάζει παράταιρο. Ο Άγιος Νικόλαος είναι προστάτης των ναυτικών, οπότε θα περίμενε κανείς η εκκλησία του να βρίσκεται κοντά στη θάλασσα. Τούτη όμως είναι σκαρφαλωμένη σε έναν απότομο λόφο. Οι βουνοκορφές σχετίζονται παραδοσιακά με τον προφήτη Ηλία, ο οποίος έχει ιδιοποιηθεί τις ιδιότητες του Δία και ελέγχει τη βροχή και τις καταιγίδες. Γιατί έγινε λοιπόν ορειβάτης ο άγιος των θαλασσινών;      

Ο θαυματοποιός

Ο Άγιος Νικόλαος γεννήθηκε στη Μικρά Ασία και από μικρή ηλικία έγινε γνωστός για πράξεις ευσέβειας και καλοσύνης. Ένα από τα πιο γνωστά θαύματα, που του αποδίδονται, είναι η σωτηρία τριών φτωχών κοριτσιών από την πορνεία. Κάθε βράδυ ο άγιος έριχνε από το παράθυρο σακούλια με χρυσά νομίσματα, ώστε να μπορέσει ο πατέρας των κοριτσιών να συγκεντρώσει το ποσό για την προίκα τους. Συνέχισε να πραγματοποιεί θαύματα σε όλη του τη ζωή, συμπεριλαμβανομένης της ανάστασης τριών παιδιών, τα οποία είχε δολοφονήσει ένας χασάπης για να τα πουλήσει ως παστό χοιρινό σε περίοδο μεγάλου λιμού. Στη διάρκεια ταξιδιού προς τους Αγίους Τόπους επέκρινε τα κύματα που απειλούσαν το καράβι του και η θάλασσα ηρέμησε, με αποτέλεσμα να αναδειχθεί στον κατεξοχήν προστάτη των ναυτικών και των ψαράδων. Ο Άγιος Νικόλαος είναι πολύ αγαπητός στην Ελλάδα και η εορτή του (6 Δεκεμβρίου) είναι μεγάλη γιορτή σε πολλές γωνιές της χώρας.

Ο παλιός άγιος

Η Ελευσίνα δεν αποτελεί εξαίρεση. Το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου ανοίγει για το κοινό μόνο μια φορά κάθε χρόνο, στις 5 και 6 Δεκεμβρίου. Ο δρόμος είναι ανηφορικός, αλλά η θέα από την κορυφή αποζημιώνει τους επισκέπτες, καθώς το μάτι αγκαλιάζει τον κόλπο της Ελευσίνας, τις βιομηχανίες και την πόλη, καθώς και τα γύρω βουνά. Το λευκό εκκλησάκι είναι λιτό στην αρχιτεκτονική και τη διακόσμησή του. Δεν υπάρχουν τοιχογραφίες ή μωσαϊκά, παρά μερικές φορητές εικόνες. Η πιο παλιά απεικονίζει τον Άγιο Νικόλαο και βρίσκεται στα αριστερά της Ωραίας Πύλης. Το εικόνισμα της Αγίας Τριάδας ζωγραφίστηκε το 1925 με έξοδα των εργατών του «Τιτάνα» (του οποίου οι καμινάδες υψώνονται σε απόσταση αναπνοής από το ναό).

Οι ανεμόμυλοι

Η ιστορία της εκκλησίας είναι στενά συνδεδεμένη με τη γέννηση και ανάπτυξη του «Τιτάνα». Αρχικά το εκκλησάκι βρισκόταν στο διάσελο ανάμεσα στην ακρόπολη της Ελευσίνας και τον λόφο στα δυτικά. Γύρω της βρίσκονταν και αρκετοί ανεμόμυλοι, όπου οι κάτοικοι της Λεψίνας (όπως λεγόταν τότε ο οικισμός) έρχονταν για να αλέσουν τα δημητριακά και να ανταλλάξουν ειδήσεις. Το 1902 ο «Τιτάνας» απέκτησε τη γη κοντά στην εκκλησία και οι ιδιοκτήτες του έλαβαν άδεια εξόρυξης ασβεστόλιθου από τους λόφους για τις ανάγκες του εργοστασίου. Καθώς η απαίτηση για πρώτες ύλες μεγάλωνε, η εταιρεία ζήτησε τη μεταφορά της εκκλησίας.

Προσοχή στον άγιο

Το Υπουργείο Παιδείας έδωσε σύντομα τις απαραίτητες άδειες και το εκκλησάκι κατεδαφίστηκε. Η καταστροφή έδωσε τροφή σε διάφορες ιστορίες για την θλιβερή τύχη των ανθρώπων που ήταν υπεύθυνοι για το γκρέμισμα της εκκλησίας. Λέγεται ότι ο επιστάτης που άναψε το φυτίλι έχασε το χέρι του, είτε σε τροχαίο ατύχημα, είτε από ένα συρματόσχοινο που κόπηκε.

Η εταιρεία «Τιτάν» χρηματοδότησε την ανέγερση μιας νέας εκκλησίας στην τωρινή θέση. Για πολλά χρόνια οι εργαζόμενοι στο εργοστάσιο πληρώνονταν υπερωρίες όταν δούλευαν ανήμερα της γιορτής του αγίου, αν και δεν είναι επίσημη αργία. Οι κάτοικοι της Ελευσίνας απέδιδαν τη γενναιοδωρία της εταιρείας στη θαυματουργή παρέμβαση του Αγίου Νικολάου, ο οποίος προκάλεσε μπλακ άουτ στο εργοστάσιο όταν ένας υπάλληλος, στο πλαίσιο μιας συζήτησης για την υποχρέωση να δουλεύουν στις 6 Δεκεμβρίου, δεν έδειξε τον δέοντα σεβασμό προς τον άγιο.

Αυτή η μικρή εκκλησία μας υπενθυμίζει τον πλούτο των ιστοριών της Ελευσίνας που περιμένουν να τις ανακαλύψουμε.

1 comment

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Σχετικά άρθρα


Η Ελευσίνα καίγεται

Τα νέα που έφταναν στο υπουργείο Οικονομικών, τον Αύγουστο του 1903, δεν ήταν καθόλου ευχάριστα. Οι Ελευσίνιοι έβλεπαν ανύμποροι να καταστρέφεται ένας μοναδικός πνεύμονας πρασίνου και μία βασική πηγή εισοδήματος για τις οικογένειές τους.

Μαριδάκι Ελευσίνας

Κάθε Κυριακή πρωί, οι Τζιτζιφιές γέμιζαν από κόσμο. Εκατοντάδες ψαράδες από όλη την Αθήνα συγκεντρώνονταν για να προμηθευτούν τα απαραίτητα δολώματα και να εξασφαλίσουν μια θέση στις βενζινάκατους ή στα λεωφορεία.

Τα χρώματα της Ίριδας

Η ανεμόποδη Ίριδα ήταν η μαντατοφόρος των αθάνατων θεών του Ολύμπου. Με τα χρυσά φτερά της χυνόταν βιαστική σαν το παγωμένο χαλάζι και το χιόνι που σπρώχνει ο βοριάς για να μεταφέρει τα μηνύματα του Δία.